Milliyetçi Hareket Partisi (MHP), Alparslan Türkeş'in kurduğu ve genel başkanlığını yaptığı, Türk milliyetçiliği ve Türk İslam ülküsünü savunan milliyetçi muhafazakar siyasi partidir.
Cumhuriyetçi Millet Partisi (CMP) ve Köylü Partisi’nin birleşmesiyle, 16 Ekim 1958’de Cumhuriyetçi Köylü Millet Partisi kurulmuş, CKMP de 1969'da Milliyetçi Hareket Partisi adını almıştır.
CMP Genel Başkanı Osman Bölükbaşı yeni partinin de başkanı seçildi. Bir süre sonra Osman Bölükbaşı ve onu destekleyen 29 milletvekili partiden ayrıldılar; ikinci kez Haziran 1962'de Millet Partisi’ni kurdular. Bunun üzerine CKMP genel başkanlığına önce Ahmet Tahtakılıç (1962), sonra da Ahmet Oğuz getirildi.
14'ler diye bilinen gruptan Ahmet Er, Muzaffer Özdağ, Dündar Taşer, Rıfat Baykal, Mustafa Kaplan, Numan Esin, Fazıl Akkoyunlu, Şefik Soyuyüce CKMP'ye girdi ve Alparslan Türkeş, 31 Mart 1965’te CKMP’ye katıldı. 1 Ağustos 1965’te genel başkan seçildi. Yöneticiler listesi ise şu şekildeydı:
8-9 Şubat 1969 günlerinde Adana'da yapılan genel kongrede CKMP adını Milliyetçi Hareket Partisi, terazi olan amblemini de kırmızı zemin içerisinde üç hilal olarak değiştirdi. Kemalizm'in yenilikçi-devrimci niteliklere sahip 6 okçu ideolojisine karşı, gelenekçi-muhafazakar niteliklere sahip 9 ışıkçı ideolojiyi kurdu. Ülkücüler, idealizm(ülkücülük)'in doruk noktalarına ulaştığı antikapitalist, antikomünist, milliyetçi ve dindar bir siyaseti savundu. Dokuz Işık şöyleydi: Milliyetçilik, ülkücülük, ahlâkçılık, ilimcilik, toplumculuk, köycülük, hürriyetçilik, gelişmecilik, endüstricilik.
1980 Öncesi Dönemleri ve O Yıllardaki Düşünüşleri
Suat Hayri Ürgüplü kabinesinde "Türkeşçi" olarak tanımlanan üç bakan vardı: Mehmet Altınsoy, Hazım Dağlı, Mustafa Kepir.
1965 seçimlerinde parti %2,2 oy aldı. Milli Bakiye sistemiyle 11 milletvekili çıkardı. 1 senatörü vardı. 1968'de 14'lerden dört kişi partiden istifa etti. 1969 seçiminde Alparslan Türkeş Adana'dan milletvekili seçildi, 1973'e kadar MHP mecliste bir kişiyle temsil edildi. 1973 seçiminde 3 milletvekiliyle meclise girdi. 1977'de 16 milletvekiliyle grup haline geldi, senatoda bir üyesi vardı. Milliyetçi Cephe hükümetlerinde koalisyon ortağı olan MHP 1975'den 12 Eylül 1980 askeri müdahalesine kadar bütün yurtta yaşanan terör olaylarında, Ülkü Ocakları'nın partiyle ilişkilendirilip suçlanmasıyla karşılaştı. MHP 1 Nisan 1975'de 1. MC (Milliyetçi Cephe) Hükümetine girdi. Alparslan Türkeş ve Mustafa Kemal Erkovan kabinede yer aldı. 22 Temmuz 1977'deki 2. MC Hükümetinde ise 5 bakanla temsil edildi. Alparslan Türkeş, Agah Oktay Güner, Cengiz Gökçek, Gün Sazak, Sadi Somuncuoğlu..
Bozkurtlar veya komando olarak nitelenen gençlerin sol militanlarla çatışması birçok kaynakta ülkenin bir iç savaşa sürüklendiği şeklinde yorumlandı ve askerler darbeden sonraki bildirilerinde en çok buna vurgu yaptılar. Bozkurtların baş sloganı Allah Türk'ü Korusun şeklindeydi. Parti nasyonal sosyalistlikle suçlandı, sol tarafından Faşistlikle itham edildi. MHP içindeki çalkantılarda ırkçı olarak tanımlananlar zamanla partiden atıldı ve bazıları öldürüldü.(Mesela Ali Balseven)Parti İslâmi yöne kaydı. Türkeş, 1976'da Mekke'ye gidip, Hacı oldu. 1977'de MSP (Milli Selamet Partisi)'den umudunu kestiğini açıklayan Necip Fazıl Kısakürek'in desteğini kazanmasıyla Türkçü-İslamcılığa ağırlık verdi. MHP'nin resmi günlük gazetesi Hergün gazetesiydi. Daha akademik olan Ortadoğu gazetesinde milliyetçi mukaddesatçı profesörler yazıyordu. Bayrak, Millet (gazete), Milli Ülkü (gazete) gazeteleri ve AP'nin yayın organları da partiye destek veriyordu. Töre (dergi)si partinin görüşlerini bilimsel tabanda araştırıyordu.
Milliyetçi Hareket Partisi MSP ile aynı seçmen tabanına seslendi. Tarikatlarla yakınlaştı. MSP ile farklılığı milliyetçilik üzerindeydi. Alparslan Türkeş "Başbuğ" olarak niteleniyordu. ÜGD, MİSK, Pol-Bir kuruluşlarıyla toplumsal örgütlenmeye gitti. Bir fark da MHP'nin şiddet konusunda tavizsiz oluşu, komünistlere karşı örgütlenmesiydi. Birçok MHP'li 1970'lerdeki çatışmalarda öldü. Gazeteci, yazar ve milletvekili İlhan Darendelioğlu, milletvekili ve bakan Gün Sazak, MHP İstanbul İl Başkanı Recep Haşatlı ve oğlu suikastlerde öldürüldüler.
1980 Sonrası Dönem
12 Eylül 1980 askeri darbesinden sonra 16 Ekim 1981'de MHP kapatıldı, mallarına el konuldu. Partiye yakın insanlar 7 Temmuz 1983’de Muhafazakâr Parti’yi (MP) kurdular. Bu parti, 1985 Kasım’ında Milliyetçi Çalışma Partisi (MÇP) adını aldı.
Seçimler ve Koalisyonlar
Genel Seçimler
1965’ten, 1973’e kadar katıldığı genel seçimlerde büyük başarılar sağlayamayan MHP, 1977 yılında seçimlerinde oy oranı %3.4’ten, % 6.4’e çıkartarak mecliste 16 sandalye kazandı. 22 Temmuz 1977’de oluşturulan 2. Milli Cephe hükümetinde biri başbakan yardımcılığı olmak üzere beş bakanlık alarak büyük bir atılımda bulundu. 12 Eylül 1980 sonrasında diğer tüm partiler gibi MHP’nin de faaliyetleri yasaklandı.
1980 sonrası dönem [değiştir]
-
1980 darbesi sonucu MHP kapatıldı. Partiye yakın insanlar 7 Temmuz 1983’de Muhafazakâr Parti’yi (MP) kurdular. Bu parti, 1985 Kasım’ında Milliyetçi Çalışma Partisi (MÇP) adını aldı. Kısa bir sürede teşkilatlanmasını tamamlayan MÇP, 1987 yılı içerisinde iki olağanüstü kongre yaptı. Birinci kongrede, Genel Baskan Ali Koç’un istifası ile, Genel Sekreter Yardımcısı Naci Kanburoğlu vekaleten Genel Başkanlığa getirilmiştir. İkincisinde ise 19 Nisan 1987 günü, MÇP Naci Kanburoğlu'nun başkanlığında, Ankara Selim Sırrı Tarcan Spor Salonu’nda olağanüstü kongreye giderek Abdülkerim Doğru'yu Genel Baskan seçmiştir.
Alpaslan Türkeş’in siyaset yasağı 6 Eylül 1987’de kalkar kalkmaz 4 Ekim 1987’de MÇP Olağanüstü Kongreye giderek, Alpaslan Türkeş'i, MÇP Genel Başkanlığına seçmiştir. 27 Aralık 1992’de, 1979 yılındaki delegeleriyle toplanan MHP Kurultayı, Sadi Somuncuoğlu'nun tüm çabalarına karşın MHP’nin feshine karar vermiş, 24 Ocak 1993’te yapılan Olağanüstü Kongre’yle ise MÇP, MHP adına dönmüştür.
Yapılan son genel seçimde %14,29 oy alarak 71 milletvekili kazanmış ve mecliste yeniden grup kurmuştur.
Ayrıca bakınız
Bozkurt Dergisi
